یادداشت
شهریور سرنوشت ساز بورس
مدیرعامل بانك صادرات ایران در یادداشتی با اشاره به حال و هوای این روزهای بازار سرمایه، هرگونه حركت شتاب زده در هفته های آینده برای افزایش غیر طبیعی شاخص بورس و فرابورس را به ضرر سهامداران دانست و هفته ی اول شهریور را هفته مهمی برای تثبیت بازار بعد از مدت ها افت و خیز دانست.
به گزارش سیب پال به نقل از ایسنا، در یادداشت حجت الله صیدی آمده است: سودای یک شبه پولدار شدن، قدمتی به درازای تاریخ دارد. همیشه گروهی از مردمان، در جست وجوی کیمیایی بوده اند تا هر مسی را بی درنگ و درجا زر کنند و کیمیاگر بتواند پارو پارو پول بردارد. این اشتیاق سیری ناپذیر بااینکه همیشه در جلوه گری بوده است، اما در شرایطی خاص از وضعیت اقتصادی، شتاب بیش تر و جوش و خروش خیره کننده تری گرفته و گاهی مردمانِ تشنه بی تاب، عنان اختیار از کف رها کرده و در سودای آب به سرابی سهمگین رسیده اند. نمونه های بی شماری از بررسی های رفتاری گروهی از سوداگران، نشان از آن دارد که غلیان شوق یک شبه پول دار شدن، نسبت مستقیمی با نااطمینانی های اقتصاد دارد. به بیان دیگر، هنگامی که عدم اطمینان در اقتصاد افزایش می یابد، خیلی از مشتاقان ثروت بادآورده، کار و زندگی به روال طبیعی و معمول را رها کرده و در جست وجوی پول کلان، سر به هر بیابانی و خیابانی می گذارند.
اگر زیاد دورتر نرویم و در همین دهه های اخیر در کشورمان واکاوی نماییم، نمونه هایی عجیب ولی واقعی کم نیستند که ذکر دو نمونه از آنها شاید خالی از لطف نباشد. بی شک از یادها نرفته است سال هایی که یکی از گران ترین ابزارها دستگاه فلزیاب بود - که در کمال شگفتی بجای آن که تنها به کار متخصصین ویژه ای بیاید، گروهی زن و مرد و جوان و پیر با سلایق و علایق مرتبط و نامرتبط، بازار این دستگاه را بیش از اندازه داغ کرده بودند؛ بدان سبب که در کویرهای کاشان و سمنان و کرمان در جست وجوی گنج های طلا بودند و در قریب به اتفاق موارد نیز، سرخورده و دل شکسته باز می گشتند و دنیای پیش چشمشان تیره و تارتر می شد - تنها برنده های قطعی این بازار که پولشان از پارو بالا می رفت، سازندگان و فروشندگان و مبلغان این دستگاه ها بودند و بس.
یا در این سیاق، هنوز در خاطرها زنده است که در همین نزدیکی، سودای دستیابی به دستگاه های استخراج بیت کوین، غوغایی در بازارها به پا کرده بود که به سبب تازگی، نیازی به توصیف بیشتر ندارد و نیز ناگفته پیداست که باز برندگان واقعی و قطعی، فروشندگان تجهیزات استخراج بودند و سازندگان و مبلغان و بس و اگر قرار باشد صفتی برای این ابزارهای دروغین دستیابی به پول بادآورده عنوان شود، چه عنوانی مناسب تر از پوپولیسم.
بازار سهام، اما حکایت دیگری است؛ جالب تر و جذاب تر. سکه ای است که دو رو دارد. یک روی آن، بازاری واقعی و مشروع و از همه مهم تر رسمی است برای اوراق بهاداری مبتنی بر دارایی های واقعی مشهود و نامشهود که در جهان، قدمتی بیش از 400 سال دارد و در ایران بیش از نیم قرن و خیلی از اقتصاددانان و نظریه پردازان نیز به درستی آنرا یکی از ابزارهای توسعه حقیقی در کشورها می دانند. در این عرصه، بورس اوراق بهادار ایران، همانند خیلی از بورس های جهان، پیشینه و کارنامه ای قابل قبول و در مقاطعی درخشان دارد. روی دیگر سکه اما بازاری است مبتنی بر هیجان و احساس و شتاب زدگی که نتیجه طبیعی همان اشتیاق مذموم یک شبه پول دار شدن است و از این روی وادی بسیار خطرناکی است که بیش تر به پرتگاه می ماند تا تفرج گاه یا حتی آوردگاه. در این روی سکه، مردمانی قرار دارند که به باور نادرستشان، افزایش قابل توجه ثروت در کوتاه زمانی، حتمی و تردید ناپذیر است. این باور نادرست زمانی خطرناک تر می شود که در بازاری رسمی به نام بورس اوراق بهادار یا بازار سهام اتفاق می افتد و نه در بازار غیررسمی و غیر متشکل دستگاه فلزیاب یا تجهیزات استخراج بیت کوین.
درست بنا بر این است که سازمان های بورس و اوراق بهادار در کشورهای مختلف با ماموریت مهم حفظ سلامت بازار و حقوق فعالان آن تشکیل شده اند. اهمیت این سازمان ها زمانی دوچندان می شود که ماهیت عوامل مهم اثرگذار بر قیمت اوراق بهادار، خصوصاً سهام، روشن تر شود. واقعیت آن است که تنها عامل اثرگذار بر قیمت سهام، اطلاعات است که در سه سطح اطلاعات مربوط به شرکت، اطلاعات صنعت و سایر اطلاعات خرد و کلان شامل اقتصادی و غیر اقتصادی طبقه بندی می شود. نکته ی مهم در این رابطه درستی و قابلیت اتکای این اطلاعات است که بورس ها مقرراتی دقیق و ظریف درباب کیفیت و کمیت این اطلاعات دارند تا تشخیص و تمیز اطلاعات واقعی از شایعه، تسهیل شود. تجربه ی ایران و جهان نشان داده است که هرگاه نظارت بر بازار سهام دقیق و حرفه ای صورت گرفته و از جانب دیگر نااطمینانی در سطح پایین تری بوده، فعالان بازار نیز حرفه ای تر عمل کرده اند و در این میان، میدانی برای تکتازی شایعه سازان و مبلغان دروغین پوپولیست که بر اشتیاق سیری ناپذیر و شتاب زده ی مردم سرمایه گزاری نموده اند، نماند. برعکس هرگاه رواج شایعه بیش تر از اطلاعات قابل اتکا رونق گرفته، نتیجه ی معاملات بازار، خصوصاً درباب مردم عادی که اغلب برخوردار از دانش و تجربه ی حرفه ای در بازار سهام نیز نیستند، ناگوارتر از آن بوده که بر سر جویندگان طلا در کویر مرکزی آمده است.
تجربه ی مبتنی بر سه دهه فعالیت نویسنده این سطور در بازار پول و سرمایه، نشان میدهد که بازار سهام از آغاز امسال، روزهای بی سابقه و بسیار حساسی را از سر گذرانده و می گذراند. مشاهده افراط شگفت آور هم وطنان در گرفتن کد بورسی و خرید سهام، بدون آن که خیلی از آنان حتی نام دقیق شرکت یا نوع فعالیت آنرا بدانند، چه رسد به نتایج عملکرد و اطلاعات مالی شرکت هایی که سهام آنها معامله می شود، در عین حال که از منظر مشارکت مردم در مالکیت بنگاه ها و به جریان افتادن نقدینگی در بازار سرمایه، بجای سرمایه گذاری در دارایی های غیرمولد و راکد مایه خوشی و امیدواری است، هر ناظر حرفه ای و اگاهی را نگران می کند. نگران کننده ترین نکته در این وادی « بیش واکنشی» است که در ادبیات مالی انگلیسی به آن Overreaction گفته می شود و در ادبیات فارسی ما معادل مَثَل گرمی کردن با یک مویز و سردی کردن با دانه ای از غوره است. در صورتیکه تنها در ضمن چند هفته پیش، خیلی از مردم و برخی مسئولین، به افزایش پنج درصدی قانع نبوده و به دنبال افزایش ساعات معامله بودند، طی هفته گذشته، سودای افزایش قیمت را از سر خارج کرده و در کوشش برای جلوگیری از کاهش قیمت یا تحمل کم ترین کاهش بودند و حتی پیشنهاد توقف برخی نمادها را می دادند تا شاهد کاهش بیش تری نباشند. این رویدادها، شهریورماه را به دوره ی حساسی برای بازار سرمایه تبدیل نموده است که چاره ای خاص می طلبد.
چاره اما سهل است و ممتنع. نه تشویق به عرضه ی بیشتر چاره کار است و نه واداشتن به خرید بیش تر توسط بازارگردانانی که در اصطلاحی درست تر حقوقی خوانده می شوند. چاره، پذیرفتن رفتار طبیعی بازار و از این روی، طبیعی رفتار کردن با بازار است. اگر در سال های دور و نزدیک مواردی مانند تحریم، احتمال جنگ یا تغییرات سیاسی بزرگ مانند انتقال قدرت از اصول گرایان به اصلاح طلبان یا برعکس بر شاخص بورس بیش تر اثرگذار بود، امروز رفتار سیاست گذاران شامل مقامات اقتصادی و غیر اقتصادی در قوای سه گانه و سایر نهادها و چگونگی اتخاذ تصمیم ها و اطلاع رسانی ها اثرگذارتر از سایر متغیرهاست. در منظر نخست، سیاست گذاران، مجریان، مردم و تمامی سرمایه گذاران بالفعل و بالقوه باید رفتار طبیعی بازار را بپذیرند و بازار آرام و متعادل را بر هر چیز دیگری مقدم بدانند. تنها در این شرایط است که نوسان های بازار طبیعی قلمداد شده و در بلندمدت، نتایج بمراتب بهتری به دست خواهد آمد و در منظر دیگر، پروسه اتخاذ تصمیم ها خصوصاً تصمیم های اقتصادی باید بهبود یافته و بعد از تکمیل درست این پروسه در مورد هر مسئله ای، اطلاع رسانی بموقع، شفاف و با کیفیت صورت گیرد. اطلاع رسانی های مبهم، پیچیده، نادقیق و گاهی متناقض، ممکنست در حوزه های سیاسی یا اجتماعی کارکرد خودرا داشته باشند، اما با طبیعت بازار اوراق بهادار سازگار نیست و آرامشی را که امروزه بیش از هر زمان دیگری، مورد نیاز بازار است، به هم خواهد زد.
نگارنده ی این جملات اعتقاد راسخ دارد که اقتصاد ایران با تمام مسائل ریز و درشتش، امروز محکم تر از هر زمان دیگری در تاریخ 40 ساله ی انقلاب است و برای این باور استدلال های فراوان دارد که در جای دیگری باید به آن پرداخت و در این جا فقط به ذکر این نکته اکتفا می شود که عبور از شرایط دشواری که تحریم های بی سابقه ی بین المللی برای به زانو درآوردن اقتصاد کشور تحمیل کرده بودند و شرایط ناشی از شیوع ویروس کرونا نیز شدت آنها را دو چندان کرد و تنها یکی از این دو عامل برای فروپاشی اقتصادی خیلی از کشورها کافی است، مهم ترین دلیل برای استواری خیره کننده ی اقتصاد، به بار نشستن بعضی از طرح های اقتصاد مقاومتی است؛ بااینکه راه درازی تا بالندگی بیش تر و پربارتر شدن این درخت تنومند باقی است و مشکلات مهم موجود را هم نباید فراموش یا انکار کرد. در چنین شرایطی، بازگرداندن آرامش به بازار سهام که حالا از دایره محدود فعالان حرفه ای بازار سرمایه خارج شده و بخش مهمی از جامعه را دربرگرفته است، اهمیت فراوان دارد. از این روی بنظر می رسد هرگونه حرکت های شتاب زده در هفته های آینده برای افزایش غیر طبیعی شاخص بورس و فرابورس، نه فقط اثرگذار نخواهد بود بلکه ممکنست از قضا سرکنگبین صفرا فزاید و روغن بادام خشکی نماید. باید به سازمان بورس و اوراق بهادار فرصت و اختیار داد تا بازار را آرام تر و حرفه ای تر مدیریت کند تا عرصه برای پوپولیسم در بازار سرمایه تنگ تر شده و از هرگونه اظهارنظر غیرحرفه ای و انتشار اطلاعات نادرست، مبهم یا دو پهلو خودداری کرد و از سهام داران عمده نیز باید انتظار داشت که بازارگردانی حرفه ای را جایگزین جمع کردن احساسی صف ها کنند تا پاس سرمایه هایی که در ماه های اخیر وارد بازار سهام شده، بهتر از این ها داشته شود. از این منظر هفته ی اول شهریور ماه، هفته ی مهمی برای تثبیت بازار بعد از مدت ها افت و خیز بشمار می رود.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
جدیدترین مطالب مرتبط در سیب پال
نظرات بینندگان سیب پال در مورد این مطلب