اولین شورای تیتر ایران به ریاست امیرکبیر
سیب پال: پروسه تولید یک روزنامه، فرایندی پیچیده و پُر دغدغه و مسئولیت است؛ شاید تعدادی از شما خوانندگان عزیز در جریان نباشید، اما برای تولید روزنامه و تنظیم اخبار و مطالب آن، کلی مرحله و دنگ و فنگ وجود دارد که باید طی شود؛ از تهیه مطالب توسط خبرنگاران و نویسندگان بگیرید تا تأیید دبیران گروه و معاونین سردبیر و سردبیر تا برسد به تأیید نهایی که باید توسط مدیرمسئول صورت گیرد. در این بین، البته مطالب ویراستاری می شوند.
به گزارش سیب پال به نقل از ایسنا، روزنامه «خراسان» در ادامه نوشت: تازه ما درباره صفحه آرایی و حروفچینی و بقیه ماجراهای تولید روزنامه حرفی نزدیم که یک وقت سرتان گیج نرود! اگر فکر می کنید این تشکیلات عریض و طویل، ساخته و پرداخته دوران ماست و قدیمی ها بدون طی این هفت خان روزنامه تولید می کردند، سخت در اشتباه اید. ۱۷۱ سال پیش، وقتی امیرکبیر تصمیم گرفت نخستین روزنامه منظم و رسمی ایران را راه بیندازد، انتظام آنرا جوری برقرار کرد که با دوره ما، تفاوت چندانی الا در بعضی مسئولیت ها نداشت. حالا ممکنست برخی شاکی شوند و بگویند وقایع اتفاقیه که نخستین روزنامه ایران نیست؛ مگر «کاغذ اخبار» میرزاصالح شیرازی و چند روزنامه غیرفارسی دیگر را فراموش کردی؟ عرض می شود که خیر، اما یادتان باشد وقایع اتفاقیه میرزاتقی خان، اولین روزنامه منظم تاریخ ایران و نخستین روزنامه ای است که تحریریه و شورای تیتر داشت و از این لحاظ، منحصربه فرد و نخستین نمونه از نوع خودش شمرده می شود.
پنجم ربیع الثانی، سالروز شروع انتشار وقایع اتفاقیه است و ما می خواهیم در معیّت شما، سری به اولین تحریریه و شورای تیتر تاریخ ایران، در ۱۷۱ سال قبل بزنیم؛ همراه ما باشید.
اسامی نخستین شورای تیتر ایران
امروزه در تحریریه روزنامه ها و مجلات، ده ها نفر بصورت مستقر و غیرمستقر فعالیت می نمایند و گروههای مختلفی برای طبقه بندی و انتشار منظم اخبار و مطالب وجود دارد. به طور معمول منتخبی از افراد مستقر در تحریریه، در ساعات پایانی مهلت بستن صفحات و آماده شدن آنها برای چاپ، دور هم جمع می شوند تا درباره تیترها، نوع صفحه بندی، عکس یا تصاویر صفحه اول بحث کنند. به این اجتماع، در اصطلاح روزنامه نگاری، شورای تیتر گفته می شود. وقتی در ربیع الثانی سال ۱۲۶۷ (بهمن ۱۲۲۹) آقایان گرداننده وقایع اتفاقیه گرد هم جمع شدند تا نخستین شورای تیتر را تشکیل دهند، تعدادشان از پنج نفر تجاوز نمی کرد؛ به دیگر سخن، تحریریه و شورای تیتر وقایعاتفاقیه یکی بود. ضمن اینکه وقایع اتفاقیه را بصورت هفتگی، ابتدا پنج شنبه و بعد جمعه ها منتشر می کردند و اصولاً نمی شد به آن روزنامه گفت و به احتمال زیاد، جلسه شورای تیتر هم هفته ای یک دفعه تشکیل می شد. اعضای نخستین شورای تیتر تاریخ ایران عبارت بودند از: ۱- میرزاتقی خان امیرکبیر، بعنوان بنیان گذار و مدیر روزنامه(مدیر مسئول)، ۲- حاجی میرزا تذکره چی، سرپرست(سردبیر و جانشین مدیرمسئول)، ۳- میرزا عبدا... خبرنگار و نویسنده، ۴- ادوارد برجیس، مترجم و مسئول مالی روزنامه و ۵- حاجی عبدالمحمد، مسئول کیفی و ناظر چاپ. ظاهراً دفتر روزنامه با محل چاپ آن یکی بود؛ چاپخانه وقایع اتفاقیه با مدیریت حاجی عبدالمحمد در «دروازه دولاب» تهران قرار داشت، اما بعید است که محل برگزاری جلسات شورای تیتر هم، همین محل بوده باشد. احتمالاً جلسات را با حضور امیرکبیر و در دیوانخانه یا یکی از ساختمان های دولتی آن موقع برگزار می کردند. به طور معمول میرزاتقی خان بر اخبار مربوط به برقراری امنیت در کشور تاکید داشت؛ به همین دلیل، از همان شماره اول، خبرهای مربوط به این مساله را در صدر خبرها قرار می دادند؛ بطورمثال درباره سرکوب فتنه فرقه بابیه یا تار و مار کردن راهزنان مناطق مختلف، گزارش های مبسوطی ارائه می شد که محل آن در صفحه نخست بود. مطالب آموزشی و ترجمه ها را که به طور معمول درمورد اخبار خارجه بود، در صفحات داخلی جانمایی می کردند. کار نگارش تمام روزنامه برعهده یک نفر بود؛ میرزا عبدا.... او موظف بود ترجمه هایی را که برجیس از روزنامه های خارجی انجام داده است، دریافت کند و با نثر روان در روزنامه بنویسد. بعد از اتمام کار، روزنامه برای تأیید نهایی در اختیار سردبیر و مدیرمسئول قرار می گرفت و چاپ می شد و البته بدیهی است که در تنظیم خبرها، گاهی میرزاتقی خان یا حاجی میرزا تذکره چی تغییراتی ایجاد می کردند.
هر روزنامه، یک مُرغ!
اما ماجرای جالب تر برای روزنامه وقایع اتفاقیه، بعد از چاپ و در زمان توزیع اتفاق می افتاد؛ چطور؟ عرض می کنم. شمارگان روزنامه وقایع اتفاقیه زیاد نبود، البته ما آمار آنرا بصورت دقیق نداریم، اما گزارش ها نشان میدهد که خیلی زیاد نبوده است. هرچند قیمت روزنامه از همان ابتدا تا ۵۰ سال بعد، هیچ تغییری نکرد، اما خب، برای همان دوره و ۵۰ سال بعدش هم، مبلغ بالایی بود! تک شماره روزنامه وقایع اتفاقیه، طبق نظر میرزاتقی خان و تأیید شورای تیتر روزنامه، ۱۰ شاهی فروخته می شد و این مبلغ در آن زمان، معادل مبلغ خرید یک عدد مُرغ زنده بود! برای اشتراک شش ماهه یک تومان و دو ریال و برای اشتراک یک ساله دو تومان و چهار ریال دریافت می کردند و به همین دلیل، هیچ کس به سراغ خرید روزنامه نمی رفت. به طور معمول روزنامه ها در مغازه میرسیدکاظم بلورفروش در بازار تهران که دفتر عرضه و فروش روزنامه و جذب آگهی هم به حساب می آمد، باد می کرد و کسی آنها را نمی خرید؛ علت اصلی آن هم قیمت بالای وقایع اتفاقیه بود. امیرکبیر برای آن که متمولان و صاحب منصبان را مجبور به خواندن روزنامه کند، تمهیدی اندیشید؛ فرمان داد تمام این حضرات را مشترک الزامی روزنامه کنند و پول آنرا هم به زور از آنها بگیرند! در ولایات هم، حاکمان مأمور بودند که تمام شماره های دریافت شده روزنامه را به فروش برسانند و آن چه باقی ماند، تقدیم مشترکان الزامی کنند! مدیریت و بررسی روند این برنامه ها هم برعهده شورای تیتر روزنامه وقایع اتفاقیه بود که گاه، در نبود امیرکبیر، با ریاست سردبیر، یعنی آقای تذکره چی، تشکیل جلسه می داد.
منبع: sibpal.ir
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
جدیدترین مطالب مرتبط در سیب پال
نظرات بینندگان سیب پال در مورد این مطلب